ساخت پلاک و بج سینه
مدل های پلاکسازی
مدل های اسکلتی برای پلاکسازی و قالبگیری و ریخته گری قطعات بسیار بزرگ نظیر پوسته توربین ، پوسته گیربکس توربین کشتی ها و … با تعداد کم بکار می‌روند . سرعت عمل مدل سازی و مصرف کم مواد مدل سازی باعث ارزانی قیمت مدل می‌شود، اما در عوض کار قالبگیری مشکل و هزینه آن بیشتر می‌گردد.
مدل شابلونی
مدل های شابلونی خود به سه دسیته زیر تقسیم می‌شوند.
الف ) شابلونهای دورانی ب ) شابلون کششی ج ) شابلونهای کششی مخصوص ماهیچه سازی
الف ) شابلونهای دوران : قالبگیری و ریخته گری قطعات مدور متقارن با تعداد کم می‌توان به وسیله شابلونهای دورانی ( شابلون گیری با فرمان) نیز انجام داد . ماهیچه گیری اینگونه قطعات نیز اغلب به وسیله تیغه های شابلون قابل انجام است .
ب) شابلون های کششی : برای قالبگیری و ریخته گری بج سینه قطعات طویل با مقاطع ناودانی شکل ، T شکل و… با تعداد کم از شابلونهای کششی مطابق شکل زیر استفاده می‌شود.
ج) شابلون های کششی مخصوص ماهیچه سازی : با استفاده از یک نیمه ماهیچه و یک شابلون کششی می‌توان ماهیچه ای استوانه‌ای طویل را تولید نمود ، شکل زیر نمونه‌ای از آن را نشان می‌دهد. مزایای آن صرفه جویی در ساخت نیمه دوم قالب ماهیچه ای است.
مدل اسفنجی : مدل هایی هستند که اسفنجهای خیلی بزرگ ساخته می‌شوند. اینگونه اسفنجها در بازار به شکلهای صفحه ای و بلوکه ای یافت می‌شوند.
قالبگیری پلاک فلزی مدل دو تکه ساده با سطح جدایش مستوی
الف- ابتدا نیم درجه زیری را روی صفحه قالبگیری قرار داده و سپس نیمه مدل پلاکسازی ( نیمه بدون پین ) را در محل مناسب در داخل آن قرار دهید.
ب – ابتدا روی مدل مقداری ماسه ریخته و سپس نیم درجه را به طور کامل با ماسه پر کرده و آن را بکوبید . سطح ماسه کوبیده شده را با خط کش مخصوص صاف کنید .
ج – قالب را برگردانده و سطح قالب و دور مدل را پرداختکاری کرده و روی آنها پودر جدایش بپاشید .
د- نیم درجه رویی را روی نیم درجه زیری قرار داده و نیمه دیگر مدل را روی نیمه پایینی ( مونتاژ) قرار داده و لوله راهگاه را در محل مناسبی قرار دهید.
ه- ابتدا روی نیم بالایی مقداری ماسه ریخته و سپس نیم درجه رویی را از ماسه پر کرده و آن را بکوبید .
و- سطح نیم درجه رویی را صاف و کانالهای خروج هوا را با سیخ های مخصوص ایجاد کنید .
ز- لوله راهگاه را از قالب رویی خارج کنید.
ح – دو نیمه قالب را از هم جدا کرده و راهگاه اصلی و فرعی را ایجاد نمایید .
ط- اطراف مدل را آب زده و مدل را لق کنید و سپس آن را خارج نمایید .
ی- دو نیم درجه را روی هم قرار دهید که قالب آماده باریزی است.
پارامترهای مهم در ساخت مدل ریخته گری و پلاکسازی
شیب مدل پلاکسازی : شیب مدل در واقع زاویه ای است که به دیواره قائم مدل داده می‌شود تا به راحتی ماسه خارج شود، شیب با توجه به خط جدایش و نحوه قالبگیری تعیین می‌شود و به عوامل زیر نیز بستگی دارد :
الف ) ارتفاع مدل ب ) کیفیت سطح مدل ج) دقت قطعه ریختگی د ) جنس مواد قالبگیری ه) روشهای قالبگیری و) روشهای جداسازی مدل از ماسه
الف- ارتفاع مدل : مدل های کم ارتفاع نظیر فلانش ها ، ناوها ، پره ها با درجه شیب بیشتری ساخته می‌شوند، به عنوان مثال بین 2 تا 5 درجه ، در حالی که مدل هایی که ارتفاع آنها زیاد است با درجه شیب خیلی کمتری ساخته می‌شوند.
ب- کیفیت سطح مدل : مدل هایی که سطح آنها بسیار براق و شفاف است نظیر مدل های آرالئین و فلزی شیب کمتری لازم دارند و درجه و در بعضی موارد باز هم کمتر.
ج- دقت قطعه ریختگی : بعضی از قطعات ریختگی می‌بایستی از دقت و ظرافت خاصی برخوردار باشند و در چنین مواردی باید شیب کمتری روی مدل اعمال شود و برای آنکه مدل به راحتی از ماسه جدا گردد جنس مدل را باید از موادی انتخاب شود که خاصیت صیقل پذیری خوبی داشته باشد ، نظیر فلزات و مواد پلاستیکی.
د- جنس مواد قالبگیری در تعیین مقدار شیب مدل تأثیر زیادی دارد به عنوان مثال اگر قالبگیری به روش وکیوم و یا کرونینگ ( پوسته ای ) انجام گیرد مقدار کمی شیب لازم است ، در حالی که اگر قالبگیری پلاکسازی با مواد روان ( سیمان) و یا با ماسه فوران هارتس ( رزین) انجام شود شیب مدل باید بیشتر باشد.
ه- روش های در آوردن مدل از ماسه : طرز جدا کردن مدل از ماسه فرو می‌روند و پس از قالب و بالعکس تأثیر زیادی در مقدار شیب دارد. به عنوان مثال مدل هایی که به صورت اتوماتیک در ماسه فرو می‌رود و پس از قالب از آب خدا می شود و مدل هایی که به صورت شانه ای ( عضوهای متحرک مدل ) هستند شیب کمتری لازم دارند . در مواردی که قالب از مدل جدا می شود مقدار شیب زیادتر و در مواقعی که مدل از قالب جدا می شود، مقدار شیب کمتری لازم است.
طراحی شیب قالبگیری پلاکسازی : چون در نقشه فنی ( مکانیکی ) هیچگونه اطلاعاتی درباره شیب مدل داده نمی‌شود مدل ساز باید شخصاً تصمیم در انتخاب نوع و مقدار آن به عمل آورد. انتخاب نوع شیب و مقدار آن باید طوری باشد که شکل ظاهری و دقت قطعه ریختگی را به هم نزند.
سه روش برای انتخاب شیب روی مدل به شرح زیر متداول بوده است :
الف – شیب اضافی : چنانچه دیواره های قطعه محلهایی برای تراشکاری داشته باشند مقدار شیب را به آن اضافه می‌کنند اما اگر دیوارها قطعه محلهای تراشکاری نداشته باشند. مقدار شیب را به اندازه های داخلی و خارجی مدل اضافه می‌کنند، یعنی ابعاد داخلی و خارجی قطعه در محل سطح جدایش قالبگیری به اندازه شیب از هر طرف بزرگتر می‌شود. چنانچه قطعه سفارش و ساخت بج سینه برنجی مانند شکلهای دارای پره های بلند باشد مقدار شیب را به ضخامت پره ها اضافه می کنند و به این این صورت هم شیب اعمال می‌شود و هم پره در محل جدایش قالبگیری ضخیم تر می‌گردد . اگر اضافه نمودن مقدار شیب به ابعاد پره مجاز تشخیص داده نشود آن را با ماهیچه ای طراحی می‌کنند.
